Aid in Myanmar: working 'around', 'in' and 'on' conflict

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကူညီေထာက္ပံ့မႈ - ပဋိပကၡကိုေရွာင္ရွား၍၊ ပဋိပကၡအတြင္းႏွင့္ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ ေဆာင္ရြက္ျခင္း

Aid in Myanmar – working ‘around’ conflict, ‘in’ conflict or ‘on’ conflict (see English below)

လြန္ခဲ့ေသာ ငါးႏွစ္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပဋိပကၡကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ အေလးထားေဆာင္ရြက္ေနေသာ ႏိုင္ငံတကာ ကူညီေထာက္ပ့ံမႈအစီအစဥ္မ်ား မ်ားျပားလာသည္။ အထူးသျဖင့္ ပူးတြဲၿငိမ္းခ်မ္းေရးရံပုံေငြ (Joint Peace Fund) အသစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေထာက္ပ့ံမႈရံပုံေငြ (Peace Support Fund) တစ္ရပ္ရွိၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ပဋိပကၡ အေပၚ ေသေသခ်ာခ်ာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ေနေသာ စီမံကိန္းမ်ား ရာႏွင့္ခ်ီရွိေနသည္။

ယခု PK Forum က႑၌ ႏိုင္ငံတကာ ကူညီေထာက္ပံ့မႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအေပၚ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားတြင္ ၄င္းတို႕၏ တာ၀န္ယူ၊ တာ၀န္ခံမႈကို ကၽြႏု္ပ္တို႕ ေလ့လာၾကရမည္။ သို႕ရာတြင္ ကူညီေထာက္ပ့ံမႈအစီအစဥ္မ်ား၏ တာ၀န္ယူ၊ တာ၀န္ခံႏိုင္မႈသည္ ထိုအစီအစဥ္မ်ားအေနျဖင့္ ပဋိပကၡကို ရင္ဆိုင္ရန္ (သို႕မဟုတ္) ရင္မဆိုင္ရန္ ရည္ရြယ္သည့္အေပၚ မူတည္၍ကြဲျပားေၾကာင္း ဦးစြာနားလည္ထားရန္ အေရးႀကီးသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အခ်ိဳ႕ေသာ ႏိုင္ငံတကာကူညီေထာက္ပံ့ေရး အသင္းအဖြဲ႕မ်ားသည္ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ေဒသမ်ားကို လုံး၀ေရွာင္ရွားရန္ ရည္ရြယ္ၾကသည္မွာ အေသအခ်ာျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အလွဴရွင္မ်ားသည္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡကင္းသည့္ အပူပိုင္းေဒသ၏အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားကိုသာ ဦးစားေပးသည့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈ အစီအစဥ္ကို ကူညီေထာက္ပံ့ၾကလိမ့္မည္။ ဤသည္ကို ပဋိပကၡေရွာင္ရွား၍ ေဆာင္ရြက္ျခင္းဟု ေခၚသည္။

အျခားေသာ အစီအစဥ္မ်ားသည္ ပဋိပကၡမ်ားအတြင္း လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အလွဴရွင္မ်ားသည္ ကခ်င္ (သို႕မဟုတ္) ကရင္ျပည္နယ္ရွိ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ေနရာမ်ားရွိ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးၾကသည္။ ထိုအစီအစဥ္မ်ားတြင္ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ စီမံကိန္းကို သက္ေရာက္မည့္ စြန္႕စားမႈအႏၱရာယ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္ ၄င္းတို႕ေဆာင္ရြက္ပုံနည္းလမ္းကို သင့္ေလ်ာ္သလို ေျပာင္းလဲရေပလိမ့္မည္။ အလားတူပင္ စီမံကိန္းသည္ ပဋိပကၡ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအေပၚ မည္သို႕သက္ေရာက္ႏိုင္မည္နည္းကို ဆန္းစစ္ျခင္းျဖင့္ ထိခိုက္နစ္နာမႈမ်ား မလုပ္မိေစရန္ သတိထားၾကရသည္။ သို႕ေသာ္ ထိုအစီအစဥ္မ်ားသည္ ပဋိပကၡကို ၄င္းတို႕ကိုယ္တိုင္ တိတိက်က် ရင္ဆိုင္ျခင္းမ်ိဳး မရွိေသးေပ။

ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ သီးသန္႕ လုပ္ေဆာင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းေနသည့္ ရန္ပုံေငြေထာက္ပံ့ထားေသာ စီမံကိန္းမ်ားစြာ ရွိသည္။

အခ်ိဳ႕ေသာ အလွဴရွင္ေထာက္ပံ့ေငြမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို တိုက္ရိုက္သီးသန္႕ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ပင္လုံညီလာခံ ကဲ့သို႕ေသာ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ရန္ ႏွင့္ အသိပညာရွင္အတတ္ရွင္မ်ား (သို႕မဟုတ္) သင္တန္းမ်ားအတြက္ ရန္ပုံေငြမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။

အျခားေသာ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားသည္ ပုံမွန္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားသို႕ တိုက္ရိုက္မသြားဘဲ အျခားအဆင့္မ်ားတြင္ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို အားေပးျမွင့္တင္ရန္ အသုံးျပဳၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားအၾကား (သို႕မဟုတ္) ဘာသာေရးအဖြဲ႕မ်ားအၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈတြင္ ရပ္ရြာလူထုအဆင့္ႀကိဳးပမ္းမႈကို ကူညီေထာက္ပ့ံေပးျခင္းျဖစ္သည္။

အလွဴရွင္မ်ား၏တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ခံႏိုင္မႈကို ေမးခြန္းထုတ္ေသာအခါ အလွဴရွင္မ်ားသည္ ၄င္းတို႕၏ရန္ပုံေငြမ်ားႏွင့္ မည္သည့္အရာမ်ားကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း အေပၚမူတည္သည္။ ထိုမွ်မက ပဋိပကၡမ်ားကို ေရွာင္ကြင္း၍၊ ပဋိပကၡမ်ားအတြင္းႏွင့္ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ မည္သို႕ေသာနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ခဲ့ပုံအေပၚ တြင္လည္း မူတည္ေနျပန္သည္။

ဤက႑တြင္ ကၽြႏု္ပ္တို႕ အဓိကစိတ္၀င္စားသည္မွာ ပဋိပကၡမ်ားအေပၚ ေဆာင္ရြက္သည့္ အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ အလွဴရွင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ မည္ကဲ့သို႕ တာ၀န္ယူပုံႏွင့္ မည္သူ႕ကို တာ၀န္ခံျခင္းအေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပဋိပကၡတို႕ႏွင့္ မပတ္သတ္ဟု ထင္ရေသာ ေထာက္ပံ့မႈအစီအစဥ္မ်ားသည္ပင္လွ်င္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ဆက္စပ္ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား ကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္သလို ဆုတ္ယုတ္မႈျဖစ္ေစေၾကာင္း သိနားလည္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ဆိုေသာ္ ျပည္သူ႕ဘ႑ာေရးစီမံခန္႕ခြဲမႈ မ်ိဳးျဖစ္သည္။

ေထာက္ပံ့မႈအစီအစဥ္မ်ား၏ ရႈေထာင့္အားလုံးသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ အလွဴရွင္တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ၿဗိတိန္အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဌာန (DFID) က ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ၄င္းတို႕၏ လုပ္ငန္းမ်ားသည္ ပဋိပကၡကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေၾကာင္း အေလးထားေျပာၾကားခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ယခုက႑တြင္ ဆက္လက္ေလ့လာပါက အလွဴရွင္၏ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ျဖစ္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးပုံစံသည္ ေဒသတြင္း အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ေနသူမ်ားႏွင့္ ေသခ်ာေပါက္ ကိုက္ညီမႈရွိခ်င္မွရွိလိမ့္မည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကူညီေထာက္ပံ့ေငြ၏ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ က်ခံသုံးစြဲထားသည္။ အလွဴရွင္တို႕၏ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ေဖာ္ျပျခင္းႏွင့္ တာ၀န္ယူ၊ တာ၀န္္ခံႏိုင္ျခငး္၏ ဆက္စပ္မႈမ်ားသည္ လြန္စြာပင္ အေရးႀကီးလွသည္။

Compared to five years ago, there are now many more international aid programs in Myanmar focussing on peace and conflict. There is a Peace Support Fund, a new Joint Peace Fund, and hundreds of projects specifically working on peace and conflict.

In this series on the PK Forum we are exploring the accountability of international donor agencies in their work on peace. But as a first step it is crucial to understand that the accountability of aid programs differs depending on how aid programs aim to address, or not address, conflict.

Of course some international aid agencies in Myanmar aim to try to avoid conflict affected areas altogether. For example, donors might support livelihood programs that only focus on parts of the Dry Zone where there is no armed conflict. This is working ‘around’ conflict.

Other programs work ‘in conflict’. For example, donors fund health work in conflict-affected areas of Kachin or Karen State. In these programs implementing organisations might try to adapt the way they work in order to reduce risks to their program. They might also be aware to ‘do no harm’ through analysing how the project might contribute to conflict dynamics. But these programs are still not directly addressing the conflict itself.

Finally, there are a range of donor funded programs in Myanmar that are explicitly trying to work ‘on conflict’.

Some donor funding is directed specifically toward supporting Myanmar’s national peace process – funding to facilitate meetings such as the 21st century Panglong conference, funding for technical advisers or trainings.

Other funding is directed not toward the formal national peace processes but toward, for example, fostering reconciliation at other levels – for example through supporting community level efforts at collaboration between ethnic or religious groups.

When we ask about the accountability of donors, it depends on what donors are trying to achieve with their funding – and in what ways they might be working around conflict, in conflict or on conflict.

In this series we are most interested in programs working ‘on conflict’, and the questions of how and to whom donor agencies are accountable. However, it is also important to recognise that even donor programs which are seemingly unrelated to peace and conflict – for example work on public financial management – can either enhance or detract from peace related goals.

All aspects of donor programs are relevant for peace, and donors such as DFID stress that all of their work in Myanmar is considered through the lens of conflict. Yet as we will be exploring in this series, donor visions of what peace might look like, are not necessarily aligned with all local actors.

Millions of dollars of aid money is being spent on ‘peace’ in Myanmar. Unpacking donor goals – and relationships of accountability – is crucial.

Notes:

The concept of working around, on and in conflict is taken from Goodhand, J., Klem, B., Fonseka, D., Keethaponcalan, S.I. and Sardesai, S., 2005. Aid, Conflict, and Peacebuilding in Sri Lanka, 2000-2005 (Vol. 1). Colombo: Asia Foundation.