Questioning skills in M&E
ေမးျမန္းျခင္းစြမ္းရည္ ႏွင္႔ M&E
M&E နဲ႔သုေတသန နယ္ပယ္မွာ လိုအပ္တဲ႔အေရးပါတဲ႔ ကၽြမ္းက်င္မႈတစ္ခုကေတာ့ အေမးအေျဖလုပ္မယ့္ သူေတြရဲ႕ ေမးခြန္းေမးျမန္းမႈလုပ္ေဆာင္ျခင္းဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကၽြမ္းက်င္မႈဟာ သင္တန္းေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲရရ ေလ့က်င့္ယူရတဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ိဳးပါ။
အေရအတြက္အေျချပဳပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အရည္အေသြးအေျချပဳပဲျဖစ္ျဖစ္ ဦးေဆာင္ေမးမယ့္သူေတြဟာ ေမးခြန္းေမး ျမန္းျခင္းကၽြမ္းက်င္မႈေတြမရွိရင္၊ နည္းပါးေနရင္ လူထုအသံကို စစ္စစ္မွန္မွန္ၾကားရဖို႔ ခက္ခဲတတ္ ပါတယ္။ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကိုျပန္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ရဲ႕အကူအညီေတာင္းဆိုခ်က္အရ အခ်က္ အလက္ေကာက္ျပီးသား အရည္အေသြးအေျချပဳ ဆန္းစစ္မႈတစ္ခုကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေပးခဲ႔ရဖူး ပါတယ္။
အဲ့မွာဘာေတြ႕ရသလဲဆိုေတာ့ အရည္အေသြးအေျချပဳနည္းလမ္းသံုးမ်ိဳးေလာက္သံုးထားတယ္။
အုပ္စုဖြဲ႔ ေဆြးေႏြးမႈေတြ၊ အေရးပါတဲ႔သတင္းအခ်က္အလက္ေပးႏိုင္သူေတြ အမ်ားႀကီးနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္း ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျဖလႊာအေတာ္မ်ားမ်ားက အေျဖေတြကအားေကာင္းမေနတာေတြ႕ရတယ္။ မွတ္တမ္း အမ်ားစုမွာ ဟုတ္ကဲ့၊ ရွိပါတယ္၊ မဟုတ္ဘူး၊ မရွိဘူး၊ မသိဘူးဆိုတဲ့ တံုးတိအေျဖေတြ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ေနာက္ကြယ္က ဘာေၾကာင့္လဲ၊ ဘာလုပ္ဖုိ႔လုိသလဲဆိုတာေတြ ပါမလာပါဘူး။ အရည္အေသြး အေျချပဳဆန္းစစ္နည္းေတြမွာ ေျပာသူ၊ ေဆြးေႏြးသူေတြရဲ႕အသံ၊ စကားလံုးေတြ၊ ခံစားခ်က္ေတြကို မွတ္တမ္းတင္ရမယ္ဆိုတဲ့ အႏွစ္သာရေတြေပ်ာက္ေနခဲ့တယ္။
ကြင္းထဲဆင္း အခ်ိန္ကုန္ခံ၊ အကုန္အက်ခံျပီး အခ်က္အလက္ေတြေကာင္းေကာင္း မရခဲ႔တာေႀကာင္႔ ေတာ္ေတာ္ႏွေျမာဖို႕ေကာင္းတဲ့ ဆန္းစစ္မႈတစ္ခုပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ အေရအတြက္အေျချပဳဆန္းစစ္မႈတစ္ခုပါ။ အေရအတြက္အေျချပဳဆိုေတာ့ ေမးခြန္းအတိုင္းေမး၊ အေျဖပါရင္ကြင္းလိုက္၊ မပါရင္ အျခားဆိုတဲ့အကြက္မွာခ်ေရး။ အိုေကေပါ့။
ဒါေပမယ့္ ဒီေလာက္မရိုးစင္းတဲ့အျဖစ္အပ်က္ေတြလည္းရွိပါတယ္။ သင္တန္းရထားတဲ့ကြင္းဝန္ထမ္းေတြ ေတြ႕ႀကံဳရတဲ့အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကေတာ့ … ေမးခြန္းက သင့္အိမ္ကေန ေရတစ္ခါသြားခပ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ ၾကာပါသလဲ။ အဲ့ဒီ့မွာ အေဒၚႀကီးကျပန္ေျဖတာက ၃-၄ နာရီၾကာတယ္ေပါ့။ ဝန္ထမ္းလည္းအေျဖကိုမွတ္ၿပီး ေနာက္ေမးခြန္းတစ္ခုဆက္ေမးတယ္။ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ့ အဲ့ဒီ့အေမးအေျဖၿပီးရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေန႔လည္ခင္းထမင္းစားနားၿပီ။ အဲ့ေတာ့ သူတို႔အေမးအေျဖလည္းၿပီးေရာ အဲ့ဒီ့အိမ္မွာပဲတျခား ဝန္ထမ္းေတြကိုေစာင့္ရင္းနဲ႔ စကားလက္ဆံုေျပာျဖစ္ေတာ့မွ အေၾကာင္းရင္းကိုသိရပါတယ္။ ေရခပ္သူက အေဒၚႀကီးရဲ႕သားပါ။ လူငယ္လည္းျဖစ္ျပန္၊ အေပါင္းအသင္းလည္းမက္ျပန္ေတာ့ ေရခပ္ခိုင္းလိုက္တိုင္း ေရပံုးကို ခင္မင္တဲ့သူေတြအိမ္မွာအပ္ထား၊ ဟိုဝင္ဒီထြက္စကားလက္ဆံုက်နဲ႔ အိမ္ကိုေတာ္ေတာ္နဲ႔ ျပန္မလာဘူးဆိုပဲ။ ဒီေတာ့မွ ေစ့ေစ့ေပါက္ေပါက္ျပန္ေမးၾကည့္ေတာ့ ေရကန္နဲ႔အိမ္က လူငယ္ေျခလွမ္းနဲ႔ဆို ၁၀ မိနစ္သာသာလမ္းေလွ်ာက္ရံုပဲ။
အသြားအျပန္နဲ႔ေရခပ္တာနဲ႔ဆိုေတာ့ အလြန္ဆံုးၾကာ နာရီဝက္ေပါ့တဲ့။
ဒါဟာ ဥပမာေသးေသးေလးႏွစ္ခုပဲရွိပါေသးတယ္။ ဒီလိုပဲအလြဲေတြ၊ ႏွေျမာစရာေကာင္းတဲ့ဆန္းစစ္မႈေတြ စာဖတ္သူေတြလည္းႀကံဳဖူးမွာပါ။ ေမးခြန္းေမးျမန္းျခင္းဆုိင္ရာကၽြမ္းက်င္မႈဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ M&E နယ္ပယ္မွာေတာ့ အေတာ္ေလးအေရးပါေနတာေတြ႕ရပါတယ္။
Pyae Phyo Maung