"Peace is a process": An interview with Professor Dr Aung Tun Thet

"Peace is a process" ငိမ္းခ်မ္းေရးဟာ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုျဖစ္တယ”

An interview with Professor Dr Aung Tun Thet ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴး

Forum: We are very pleased on the PK Forum and New Mandala to have with us Professor Dr Aung Tun Thet, a member of Myanmar’s Peace Commission. ဖိုရမ္ - ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ PK Forum နဲ႔ New Mandala အတြက္ ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္ နဲ႔ေတြ႕ဆုံခြင့္ရတဲ့အတြက္အရမ္းပဲ ဝမ္းေျမာက္မိပါတယ္။

Forum: Obviously, Sayar, there is a lot of analysis around Myanmar’s peace process but perhaps less analysis around the role of international donors in that peace process. So I am interested in your perspectives on how international aid can help with Myanmar’s peace process?

ဆရာေရ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာသုံးသပ္မႈေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနေပမယ့္ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံတကာက အလွဴရွင္ေတြရဲ႕ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ အခန္းက႑နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာသုံးသပ္မႈကေတာ့ နည္းေနပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေပၚမွာ ႏိုင္ငံတကာ အေထာက္အပံ့ေတြက ဘယ္လိုကူညီေပးႏိုင္သလဲဆိုတဲ့အေပၚ ဆရာ့ရဲ႕ အျမင္ေလး သိပါရေစ။

Professor Aung Tun Thet: At the outset, the chairman of the NRPC [National Reconciliation and Peace Centre], Daw Aung San Suu Kyi, recognised – as you mentioned rightly - peace is a process, it is not an event, so we need to think long term and we need resources.

အစကတည္းက ခင္ဗ်ားေျပာသြားတဲ့အတိုင္းပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဟာ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုျဖစ္တယ္၊ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုပဲမဟုတ္ဘူးဆိုတာ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဗဟိုဌာန ဥကၠဌ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ေရရွည္ကိုစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။ အရင္းအျမစ္ေတြကိုလည္း လိုအပ္ပါတယ္။

So the aid from international partners will be critical. Not that we will rely everything on international donors but a substantial portion will be very important to help the peace process move forward. This is in terms of not just money, but also expertise. Because many of the international partners have been involved in similar processes in other countries.

ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာကလက္တြဲေဆာင္ရြက္သူေတြရဲ႕ အကူအညီက အေရးပါပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အလွဴရွင္ေတြေပၚမွာ အကုန္လုံး မွီခိုဖို႔မဟုတ္ေပမယ့္ သိသာမ်ားျပားတဲ့ပမာဏကေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေရွ႕ဆက္ႏိုင္ဖို႔ ကူညီပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့တင္မဟုတ္ဘဲ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ နည္းစနစ္ အေထာက္အပံ့လည္းပါပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာကပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း အလားတူ ျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့ၾကလို႔ပါ။

So we are hoping that the international partners will bring not just resources, but also expertise, lessons learnt and best practices from other post conflict situations.

ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာက လက္တြဲေဆာင္ရြက္သူေတြအေနနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အရင္းအျမစ္ေတြတင္မဟုတ္ဘဲ တျခား ပဋိပကၡအေျခအေနေတြက လြန္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း ရရွိခဲ့တဲ့သင္ခန္းစာေတြနဲ႔ အေကာင္းဆုံး အျပဳအမူေတြစတဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈပိုင္းကိုပါ ယူေဆာင္လာေပးႏိုင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

Forum: Any peace process is also a political process. International donors have tens of million of dollars of resources and obviously there is going to be some influence in that. I am interested if there is any issues of accountability in the influence of international donors in the peace process?

ဖိုရမ္ - ဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ဟာမဆို ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအလွဴရွင္ေတြမွာ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ အရင္းအျမစ္ေတြေပးႏိုင္ၾကတဲ့အတြက္ လႊမ္းမိုးမႈတစ္စုံတစ္ရာရွိမွာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေပၚမွာ ႏိုင္ငံတကာအလွဴရွင္ေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈဟာ တာဝန္ခံမႈအပိုင္းမွာျပႆနာတစ္စုံတစ္ရာ ရွိေစႏိုင္မလား သိခ်င္ပါတယ္။

The issue is a very important one - how do we establish accountability? From the outset it is important that we realise it is a partnership. That the government is in the driving seat, the government will dictate - or at least through dialogue with partners - where are the priority areas.

ဒီကိစၥက အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ တာဝန္ခံမႈကို ဘယ္လိုတည္ေဆာက္ႏိုင္မလဲ။ အစကတည္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို နားလည္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အစိုးရက ေမာင္းႏွင္သူထိုင္ခုံမွာထိုင္ၿပီး အစိုးရကပဲ ထိန္းခ်ဳပ္ေဆာင္ရြက္မယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္ေတာင္မွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သူေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ အစိုးရက အဓိကက်တဲ့ ေနရာေတြကိုယူထားဖို႔ ဆုိတာမ်ဳိးေပါ့ေလ။

As you know development partners have their own competitive advantage. They like to provide aid in areas that they are more familiar with. So the question then becomes - the government will need to ensure that the priorities are understood, and the aid that comes in is in these priority areas, rather than what satisfies or motivates individual donors.

ခင္ဗ်ားသိတဲ့အတိုင္းပဲ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သူေတြမွာ သူ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ အားသာခ်က္နဲ႔သူရွိၾကပါတယ္။ သူတို႔ရင္းႏွီးတဲ့ ေနရာေတြမွာ သူတို႔ အေထာက္အပံ့ေတြကို ေပးခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေမးစရာျဖစ္လာတာက အစိုးရဟာ ဦးစားေပးရမယ့္ အရာေတြကို နားလည္ထားတယ္ဆိုတာ ေသခ်ာေစရမယ္။ ၿပီးေတာ့ ဝင္လာတဲ့ အေထာက္အပံ့ေတြဟာ အလွဴရွင္ တစ္ဦးခ်င္းစီ ႏွစ္သက္တဲ့၊ လုပ္ခ်င္တဲ့ ေနရာေတြထက္ အဲဒီ ခုနက ဦးစားေပးေနရာေတြမွာျဖစ္ရမယ္ဆိုတာပါ။

Forum: So in terms of the new Joint Coordinating Body for aid to the peace process. How do you understand the role of that body in accountability mechanisms?

ဖိုရမ္ - ဒါဆို အသစ္ဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ရန္ပုံေငြ (အေထာက္အပံ့) ဆိုင္ရာ ေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႕နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တာဝန္ခံမႈလုပ္ေဆာင္တဲ့ေနရာမွာ ဒီအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အခန္းက႑ကို ဆရာ ဘယ္လို နားလည္ထားပါသလဲ။

This mechanism of coordination is very important.

We have different donors groups, different international partners working sometimes bilaterally with what is now euphemistically called “EAO” - ethnic armed organisations.

ဒီေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္းမႈ လည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ပုံဟာ အရမ္းကိုအေရးႀကီးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ အခု EAO (တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား) လို႔ ေျပာင္းလဲေခၚေဝၚတဲ့ အဖြဲ႕ေတြၾကား ႏွစ္ဘက္ အျပန္အလွန္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိတဲ့ အလွဴရွင္ အုပ္စုေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သူေတြ ရွိပါတယ္။

So the question is, this coordination mechanism is not to stop resources going into different ethnic armed organisations but to be very aware of where the money is going, and what use is being made.

ဒီေတာ့ ေမးခြန္းက ဒီ ေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္းမႈ လည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ပုံဟာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီကို အရင္းအျမစ္ေတြမေရာက္ေအာင္ တားဆီးဖို႔မဟုတ္ဘဲ ဒီေငြေၾကးေတြ ဘယ္ကိုသြားေနတယ္၊ ဘာအတြက္သုံးေနတယ္ဆိုတာကို အထူး သိျမင္နားလည္ႏိုင္ဖို႔ျဖစ္ဖို႔ပါပဲ။

When you talk about aid and resources, oftentimes the emphasis is on resources and inputs. Personally, I think the emphasis should be on outcomes. The question is value for money. Because donor support is not an open ended one.

အေထာက္အပံ့နဲ႔ အရင္းအျမစ္ပံ့ပိုးမႈေတြအေၾကာင္းေျပာၾကတဲ့အခါမွာ အဲဒီအရင္းအျမစ္နဲ႔ ထည့္ဝင္မႈေတြေပၚမွာ ပိုၿပီး အာရုံထားမိတတ္ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့အျမင္ကေတာ့ ထြက္လာမယ့္ ရလဒ္ေပၚမွာ ပိုၿပီး အာရုံစိုက္သင့္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ေမးခြန္းက သုံးလိုက္တဲ့ေငြေၾကးရဲ႕ ထိေရာက္မႈ တန္ဖိုးပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အလွဴရွင္ေတြရဲ႕ အေထာက္အပံ့ေတြက အကန္႔အသတ္မဲ့ မဟုတ္ဘူးေလ။

Forum: What kind of outcomes are you looking for from that aid? ဖိုရမ္ - အဲဒီေထာက္ပံ့မႈကေနၿပီး ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘယ္လို ရလဒ္မ်ုိးကို လိုခ်င္ပါသလဲ။

In terms of the whole peace process we have established priority areas, so hopefully the money that comes in will be focussed on that. ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုလုံး အေနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဦးစားေပး နယ္ပယ္ေတြကို သတ္မွတ္ထားၿပီးပါၿပီ။ ဒါေၾကာင့္ ဝင္လာတဲ့ ေငြေတြဟာ ဒီအရာေတြေပၚမွာ အဓိကထားႏိုင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

Development agencies across the world now have very good accountability frameworks. I am sure Australia has. I know for a fact the Canadian results based management and accountability framework is very robust.

ကမာၻေပၚက ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ေဆာင္သူေတြဟာ အခုဆိုရင္ တာဝန္ခံမႈ မူေဘာင္ေတြေတာ္ေတာ္ေကာင္းေကာင္းရွိပါတယ္။ ၾသစေတးလ်မွာဆို ရွိတာက်ိန္းေသပါတယ္။ ကေနဒီယန္ ရလဒ္အေျချပဳ၊ တာဝန္ခံမႈ မူေဘာင္ဟာဆိုရင္လည္း ေတာ္ေတာ္ေလးခုိင္မာတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္သိထားပါတယ္။

So I hope with their experience of using accountability frameworks we can piggy-back on what the donors are already used to. So we don’t have to reinvent the wheel.

ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ တာဝန္ခံမႈမူေဘာင္အသုံးျပဳမႈအေတြ႕အၾကဳံေတြကို တြဲယူၿပီး အလွဴရွင္ေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့အေျခအေနေတြအေပၚမွာ အသုံးျပဳလို႔ရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ ဒါဆိုကၽြန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ အစကေန လုပ္စရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့။

When you ask about accountability, different donors have different frameworks. But essentially it is the same. It is based on logical framework analysis where you look at the issues, you do the root cause analysis. Based on that you have a response and for each response you identify resources that are going into each area, and then with the expected results. So we follow a very common framework.

တာဝန္ခံမႈနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ အလွဴရွင္ေတြေပၚမူတည္ၿပီး မူေဘာင္ေတြလည္း ကြဲပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဓိကကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ အျဖစ္အပ်က္ေတြကိုၾကည့္တဲ့အခါမွာ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းခံကို သုံးသပ္တဲ့ ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္စပ္ မူေဘာင္ေပၚမွာပဲ အေျခခံၾကပါတယ္။ ဒီေပၚမွာ အေျခခံၿပီးေတာ့မွ ကုိယ္လုပ္ရမယ့္ တုန္႔ျပန္မႈကိုရတယ္။ အဲဒီတုန္႔ျပန္လုပ္ေဆာင္မႈ တစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ သူ႔နယ္ပယ္အလိုက္သုံးရမယ့္ အရင္းအျမစ္ေတြကို နဲ႔ ေမွ်ာ္မွန္းရလဒ္ေတြကို သတ္မွတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္ေတာ္ေလး တူတဲ့ မူေဘာင္ကိုပဲ လိုက္နာၾကပါတယ္။

Forum: Through that framework donors need to be answerable to somebody. I guess there is a question with the Joint Coordinating body, which has members of government and ethnic armed organisations. There are obviously other stakeholders in the peace process as well, if we think of youth, women, civil society leaders. How do you see donors as being accountable more broadly to those other groups as well?

ဖိုရမ္ - ဒီမူေဘာင္အားျဖင့္ အလွဴရွင္ေတြအေနနဲ႔ ့ တာဝန္ခံေျဖဆိုရွင္းလင္းႏိုင္မႈ ရွိဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ အစိုးရ အဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြ ပါဝင္တဲ့ ဒီ ေပါင္းစပ္ညွိႏႈိင္းေရးအဖြဲ႕နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမးခြန္းတစ္ခုရွိေနပါတယ္။ ဒီၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွာ လူငယ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေခါင္းေဆာင္ေတြလိုမ်ဳိး တျခား သက္ဆိုင္သူေတြလည္း ရွိေနတာေသခ်ာပါတယ္။ အလွဴရွင္ေတြအေနနဲ႔ ဒီပိုမိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ လူအုပ္စုေတြအေပၚမွာေရာ ဘယ္လို တာဝန္ခံႏိုင္မႈရွိသလဲဆိုတာ ဆရာ့ အျမင္ကိုသိခ်င္ပါတယ္။

I am sure the donors have already thought through how they deal with different stakeholders. But of course, although stakeholders are important, the main interlocutor in this coordinating process is the government and EAO [ethnic armed organisations] - and when you say government it also includes the Tatmadaw.

အလွဴရွင္ေတြအေနနဲ႔ မတူညီတဲ့ ပါဝင္ပတ္သက္ သက္ဆိုင္သူေတြအတြက္ ဘယ္လို ကိုင္တြယ္လုပ္ေဆာင္ရမလဲဆိုတာ ေသခ်ာ စဥ္းစားထားၿပီးျဖစ္မယ္လို႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္သူေတြအားလုံးဟာ အေရးႀကီးေပမယ့္ ဒီေပါင္းစပ္ညွိႏိႈင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာေတာ့ အဓိကစကားေျပာရမယ့္သူေတြဟာ အစိုးရနဲ႔ EAO (တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္း) ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရလို႔ေျပာတဲ့အခါမွာ တပ္မေတာ္လည္းတစ္ပါတည္းျဖစ္ပါတယ္။

Not to minimise the role of youth and gender, etc, but I think if the major parties to this process have agreed on a broad framework then I am sure that they also make sure that it is as inclusive as possible, to include youth and gender etc.

လူငယ္ေတြနဲ႔ က်ား၊မခြဲျခားမႈ စတဲ့ အခန္းက႑ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်တဲ့သေဘာမဟုတ္ေပမယ့္ ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ရဲ႕ အဓိကပါဝင္သူေတြအေနဲ႔ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ မူေဘာင္ေပၚမွာ သေဘာတူမယ္ဆိုရင္ လူငယ္နဲ႔ က်ား၊မ လိင္အမ်ဳိးအစားဆိုင္ရာ ကိစၥေတြ အားလုံး တစ္ပါတည္း ပါဝင္သြားလိမ့္မယ္လို႔ ဆရာ ယုံၾကည္ပါတယ္။

Thankyou so much for your time Professor.

အခ်ိန္ေပးေျဖဆိုေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာ။