တိုင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္၊ နယ္နိစည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ခြဲထြက္ေရး Ethnofederalism, state boundaries an

ဖယ္ဒရယ္စနစ္တစ္ခု၏အနိမ့္ဆံုးလိုအပ္ခ်က္တစ္ခုမွာ အစိုးရအေနျဖင့္ အနည္းဆံုးႏွစ္ဆင့္ခန္႔ရွိရမွာျဖစ္ၿပီး အေျခခံ ဥပေဒမွဆင္းသက္သည့္ အာဏာသည္ အဆင့္တိုင္းတြင္ရွိေနရမည္ျဖစ္သည္။

အဆင့္တစ္ဆင့္သည္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးကို လႊမ္းျခံဳမည့္ ဗဟိုအစိုးရအဆင့္ျဖစ္ကာ ဒုတိယအဆင့္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္မူ ျပည္နယ္ (state) ႏွင့္ တိုင္း (region) မ်ားဟု သိၾကပါသည္။ အျခားေနရာမ်ား ဥပမာ နီေပါကဲ့သို႔ႏုိင္ငံတြင္ ဒုတိယအဆင့္ကို ျပည္နယ္ဟုသာအဓိပၸယ္ရသည့္ province ဟုေခၚသည္။

ဖယ္ဒရယ္စနစ္စတင္တည္ေဆာက္သည့္အခ်ိန္တြင္ မတူညီသည့္နယ္ေျမမ်ား၊ တိုင္းႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ားၾကား နယ္နိမိတ္မ်ဥ္းခ်ႏုိင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရသည့္အလုပ္မွာ အလြန္ခက္ခဲပါသည္။ ဖယ္ဒရယ္ဒီဇိုင္းေဖာ္ထုတ္ရာတြင္ အျငင္းပြားဖြယ္ အျဖစ္ဆံုးႀကံဳရသည့္အခက္အခဲလည္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ နီေပါႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ၂၀၀၈တြင္ျပည္သူ႔ကိုယ္စားျပဳလႊတ္ေတာ္ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဖယ္ဒရယ္စနစ္ကို ၂၀၁၅တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ၏အေျခခံဥပေဒအသစ္အေပၚ သေဘာ တူညီမႈရယူႏုိင္ရန္ ႏွစ္ႏွစ္ခန္႕ ၾကာျမင့္ခဲ့သည္။ ထိုတြင္မၿပီးပဲ ျပည္နယ္အသစ္မ်ားကို မည္ကဲ့သို႔နယ္နိမိတ္ ပိုင္းျခားမလဲဆိုသည့္ သေဘာတူညီခ်က္ယူႏုိင္ရန္ ေနာက္ ၅ႏွစ္ထပ္ၾကာခဲ့သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္မူ ပိုလြယ္ကူေကာင္း လြယ္ကူပါလိမ့္မည္။ ၁၉၇၄ အေျခခံဥပေဒအမွီျပဳကာ နယ္နိမိတ္ပိုင္းျခားထားေသာ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ား ကာလၾကာျမင့္စြာတည္ရွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ တဖက္တြင္လည္း ကေနဦး၁၉၄၇အေျခခံဥပေဒမွ တိုင္းရင္းသားအေျချပဳျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ား ထြက္ေပၚ ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔ကို ေျပာင္းလဲရန္ မလိုအပ္ေလာက္ပါ။

သို႔ေသာ္လည္း ေဒသအမ်ားအျပားတြင္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းနယ္နိမိတ္မ်ားသတ္မွတ္ျခင္း အေရးကိစၥအတြက္အျငင္းအခံုရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ဥပမာ အခ်ိဳ႕က တုိင္းရင္းသားအုပ္စုတစ္ခုအတြက္ ျပည္နယ္တစ္ခုရွိရမည္။ အဓိပၸယ္ေကာက္ႏိုင္သည္မွာ လက္ရွိအခ်ိဳ႕ေသာျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ားကို ဗမာျပည္နယ္တစ္ခုေပၚထြန္းလာရန္ စုစည္းႏိုင္သည္ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

အလားတူစြာ အခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းမ်ားကို ထပ္မံခြဲျခမ္းႏုိင္မည္။ ဥပမာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသ ရထားေသာအုပ္စုမ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ေဒသကို ျပည္နယ္ သို႔ တိုင္းအဆင့္သို႔ အဆင္ျမွင့္ေစခ်င္သည္ သို႔မဟုတ္ ထပ္ခ်ဲ႕ခ်င္မည္။

သို႔ေသာ္လည္း အထက္ပါေဆြးေႏြးခ်က္အားလံုးသည္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ားသည္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု အေပၚ အေျခခံသင့္သည္ဟူသည့္ ယူဆခ်က္အေပၚ အေျခတည္သည္။

ႏုိင္ငံေရးသိပၸံစာေပမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုကြဲျပားစံုလင္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားရွိ ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းမ်ားသည္ တုိင္းရင္းသားဆိုင္ရာ (ဥပမာ ဘာသာစကား၊ သမိုင္းေၾကာင္းအရ မူလဌာေန၊ လူမႈပထ၀ီ စသျဖင့္) သို႔မဟုတ္ နယ္ေျမေဒသဆိုင္ရာ (ဥပမာ ေတာင္တန္းေဒသ သို႔ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ား၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အရင္းအျမစ္မ်ား၊ အေဆာက္အအံုမ်ား စသျဖင့္ ပထ၀ီအေနအထား) စဥ္းစားခ်က္မ်ား အေပၚ အေျခခံသင့္သလားစသည့္ အေရးႀကီးသည့္ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးေတြ႕ရပါသည္။

တိုင္းရင္းသားအေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ား (တိုင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္) အတြက္ အဓိက ေ၀ဖန္ခ်က္မွာ ထိုနည္းလမ္းသည္ ခြဲထြက္ျခင္းလမ္းေၾကာင္းသို႔ဦးတည္ႏုိင္ေစကာ ႏုိင္ငံကိုအပိုင္းပိုင္းကြဲ သြားႏိုင္သည္ဟူ၍ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတစ္စုအေနျဖင့္ ၄င္းတို႔ကိုယ္ပိုင္ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု ရွိလ်င္ ခြဲထက္ေရးလႈပ္ရွားမႈကို ပိုေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ဟုဆိုသည္။ ထို႔အျပင္ လူအခ်ိဳ႕မွ တိုင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္စနစ္သည္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈကိုပိုတိုးလာေစၿပီး ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈတစ္ခု ႏွင့္ တစ္ခုၾကား နားလည္မႈ ပိုေလ်ာ့နည္းလာႏိုင္ေစသည္ဟု ဆိုကာ ျငင္းခ်က္ထုတ္ၾကသည္။

သို႔ေသာ္ အေျခအေနသည္ ထိုကဲ့သို႔ရိုးစင္းမေနပါ။

တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားသည္ ကိုယ့္ၾကမၼာဖန္တီးႏိုင္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနသည္ဆိုလ်င္ ပထ၀ီကိုသာ အေျခခံၿပီး တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ အစိတ္အပိုင္းအခ်ိဳ႕ကိုသာထည့္သြင္းစဥ္းစားမည္ဆိုလ်င္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ အေထာက္အကူျပဳႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားအေနျဖင့္ လြတ္လပ္စြာစီမံအုပ္ခ်ဳပ္ ခြင့္ရမည္ဆိုပါက ၄င္းတို႔အေနျဖင့္ ခြဲထြက္ခ်င္သည့္ စိတ္ဆႏၵေလ်ာ့ပါးသြားမည္ျဖစ္သည္။

ပညာရွင္တစ္ဦးမွ အဆိုျပဳသည္မွာ ‘တိုင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္စနစ္သည္ ဆိုးရြားမႈအနည္းဆံုး အဖြဲ႕အစည္းတည္ေဆာက္ပံု’ ျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၄င္းအေနျဖင့္ ျပသာနာမ်ား ႏွင့္မကင္းေသာ္လည္း တုိင္းရင္းသားကြဲျပားစံုလင္ေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အျခားမည္သည့္ ႏုိင္ငံတည္ေဆာက္ပံု မွ ပဋိပကၡမ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာေျဖရွင္းႏုိင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ေလ ွ်ာ့ခ်ႏုိင္ျခင္းမရွိပါ။

ထို႔အျပင္ ထင္ရွားသည့္ သုေတသနတစ္ခုမွေဖာ္ျပရာတြင္ တုိင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္သည္ ျခြင္းခ်က္ အေနျဖင့္ ဗဟိုတုိင္းရင္းသားေဒသ - ဥပမာအားျဖင့္ဆိုရေသာ္ ျပည္နယ္ သို႔မဟုတ္ တိုင္းတစ္ခုခုတြင္ တိုင္းရင္းသားတစ္စုတြင္ပါ၀င္သည့္ ႏုိင္ငံ၏လူဦးေရအမ်ားစုရွိေနျခင္းအခ်ိန္မွလြဲ၍ လက္ေတြ႕တြင္ ႏုိင္ငံၿပိဳ ကြဲေစျခင္း၊ ခြဲထြက္ေစျခင္းကို ပိုမျဖစ္ေစႏိုင္ပါ။ ထိုသာဓကသည္ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံ (ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အေန ျဖင့္မခြဲထြက္ခင္) ၊ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ခ်က္ကိုစလိုေဗးကီးယား ႏွင့္ အျခားႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚ ခဲ့ပါသည္။

၄င္းသီအိုရီအရဆိုလ်င္ လက္ရွိတိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္အခ်ိဳ႕ကို ဗမာျပည္နယ္အျဖစ္ေပါင္းစည္းလိုက္မည္ဆိုပါက ဆံုးရံႈးမႈထံသို႔သာ ဦးတည္ေနသည့္ ဖယ္ဒရယ္ကိုခ်ဥ္းကပ္သည့္နည္းလမ္းျဖစ္ေပမည္္။

‘သတင္းအခ်က္အလက္ေပးကာ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးျခင္း မျပဳလုပ္မွီ ႏွင့္ ျပဳလုပ္ၿပီး လူထုသေဘာထားစစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္း (deliberative polling)’ ျပဳလုပ္ေသာ အႀကိမ္ေရအားလံုးတြင္ လက္ရွိနယ္ေျမေဒသမ်ားကိုေပါင္းစည္းျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းေမးလ်င္ အေလးအနက္ထားေသာ ေဆြးေႏြးမႈျဖင့္တံု႔ျပန္မႈကို တစ္ႀကိမ္မွလြဲ၍ အေခါက္တိုင္းတြင္ရပါသည္။ ထိုတႀကိမ္တြင္မူ လူတစ္ဦးမွ ဗမာျပည္နယ္ဟူသည့္ အေခၚအေ၀ၚသည္ ၄င္းကို စိတ္တိုေစသည့္အတြက္ သူပါ၀င္သည့္အုပ္စုမွလည္း မေဆြးေႏြးေတာ့ရန္ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါသည္။ အားလံုးၿခံဳငံုၾကည့္လ်င္ လူအမ်ားစုသည္ ဗမာျပည္နယ္ဆိုသည့္ အေတြးအေခၚကို မေထာက္ခံၾကပါ။

အမွန္ပင္ တိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္အသီးသီးမွ တိုင္းရင္းလူမ်ိဳးစုအမ်ိဳးမ်ိဳးကိုယ္စားျပဳသည့္ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးသူ အမ်ားစုသည္ ေဒသအေျခခံခ်ဥ္းကပ္နည္းလမ္းမ်ားကို ပိုေထာက္ခံၾကသည္။ လြတ္လပ္စြာအုပ္ခ်ဳပ္စီမံခြင့္ သည္ သင္မည္သူျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္ထက္ သင္ဘယ္မွာေနသည္ဆိုသည့္အခ်က္အေျခခံသည့္အေပၚ ေထာက္ခံၾကသည္။

၄င္းတို႔မွ နိဂံုးခ်ဳပ္သံုးသပ္သည္မွာ တုိင္းရင္းသားအေျချပဳဖယ္ဒရယ္သည္ ခြဲထြက္ျခင္းသို႔ ပိုဦးတည္ေစ သည္။ အနည္းငယ္ေသာလူမ်ိဳးစုမ်ားသည္ ပိုခြဲျခားခံႏုိင္ရၿပီး ႏိုင္ငံအႏွံ႕အျပားတြင္ တိုင္းရင္းသားအမ်ိဳးမ်ိဳး အတူမွီတင္းေနထိုင္ေနက်သည္ဟုျဖစ္ပါသည္။

ဖယ္ဒရယ္သည္ တိုင္းရင္းသားအေျချပဳမႈနည္းၿပီး ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ စီးပြားေရးအေၾကာင္းခ်က္မ်ားအေပၚ ပိုမိုအေျခခံမည္ဆိုပါက ျမန္မာျပည္၏ ထိပ္ပိုင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သူမ်ားအတြက္ ပိုလက္ခံႏုိင္ဖြယ္ျဖစ္ႏိုင္သလားဟု စဥ္းစားစရာလည္းေပၚလာပါေတာ့သည္။

The minimum requirement for a federal system is that there are at least two tiers of government, each with its own powers derived from a constitution.

One tier is always the central government, covering the whole country. The second tier is known in Myanmar as states and regions. In other places, like Nepal, they are known as provinces.

When establishing a federal system, deciding where to draw the lines between different provinces, states and regions is one of the hardest and most controversial federal design challenges. Nepal, for example, established a federal system in 2015, after electing a constituent assembly in 2008. It took about two years for it to agree almost all of a new constitution. But then an additional five years to agree where to draw the boundaries of the new provinces.

In Myanmar, this should be easier. There are longstanding states and regions, with boundaries dating back to the 1974 constitution, while several ethnic states and divisions were also established under the initial 1947 constitution. They should not need to change.

However, in some areas, debate still rages over suitable state and region boundaries. For example, some argue that there should be one ethnic state per ethnic group. This could mean that some or all of the existing regions would be merged to form one Bamar state.

Similarly, some states and regions could be subdivided. For example, several groups that have an existing self-administered zone want it to be expanded or upgraded to a state.

But all of this assumes that ethnicity should be the basis for the states.

In political science literature, there is an important debate about whether, in ethnically diverse countries, states and regions should be based on ethnicity (e.g. language, historical homelands, demographics), or territorial factors (geographic features like mountain ranges or rivers, economic resources, infrastructure and so on).

The chief criticism of ethnic approaches (‘ethnofederalism’) is that it might lead to the break-up of a country – secession or disintegration. If an ethnic group has its own institutions, it is more likely to be able to mount a successful secessionist movement. Further, some argue that ethnofederalism just leads to more discrimination and less intercultural understanding.

But of course, it is never so simple.

If ethnic groups are fighting for self-determination, then states and regions that are based on geography only and which incorporate only parts of each ethnic group, will not contribute to peace. If ethnic groups get autonomy, they are less likely to want to secede.

As one scholar argues, ‘ethnofederalism is the least worst institutional arrangement’, because, despite its problems, no other state structure has been as successful in resolving or reducing conflict in ethnically divided countries.

Further, one groundbreaking study demonstrated that ethnofederalism is not more likely to collapse (lead to secession or breakdown) unless there is a ‘core ethnic region’ – one state or region that has a majority or large

proportion of the population. This was the case in Pakistan (before Bangladesh split off), Yugoslavia, Czechoslovakia and others.

So according to this theory, the creation of one Bamar state by the merging of existing regions is one approach to federalism that would be almost doomed to fail.

In our recent deliberative polling on federalism, a question on merging existing regions elicited considerable discussion – in all but one instance. In that case, one person asserted that the term ‘Bamar state’ made him angry and so his group agreed not to discuss it. Overall, people did not support the idea of a Bamar state.

Indeed, most of our participants, from across more than a dozen different ethnic groups, tended to support more territorial approaches to federal states and regions. Autonomy based on where you live, more so than how you identify.

They concluded that ethnofederalism is more likely to lead to secession, that small minorities are more likely to be discriminated, and that all parts of the country house a mixture of different ethnic groups.

It makes us wonder whether federalism might be more acceptable to Myanmar’s elite decision-makers if states and regions were based more on geographical and economic factors, and less about ethnicity?

Ref: 1) https://sites.hks.harvard.edu/…/stm103a…/Hale-Federalism.pdf 2) https://www.mitpressjournals.org/…/abs/10.1162/ISEC_a_00164…. 3) https://minerva-access.unimelb.edu.au/…/Deliberative%20poll…

Image credited to Will Hatton Photo caption by PK Forum