၁၆ရက္တာလႈပ္ရွားမႈမွာ ဘယ္သူေတြက်န္ခဲ့သလဲ? Who were missing from the “16 Days” movement? (See English

ႏို၀င္ဘာ ၂၅ရက္ မွ ဒီဇင္ဘာ ၁၀ရက္အတြင္း ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမသည္ လိေမၼာ္ေရာင္မီးလံုးမ်ားျဖင့္ အလွဆင္ထားကာလင္းထိန္းေနသည္ကိုေတြ႕ခဲ့ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းသည္ျမန္မာႏိုင္ငံတ၀န္းတြင္ က်ား၊မအေျချပဳအၾကမ္းဖက္မႈပေပ်ာက္ေရး၁၆ရက္တာလႈပ္ရွားမႈ၏ (‘၁၆ ရက္’ဟုလည္း အတိုေကာက္ သိၾကသည္) အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ယခုႏွစ္အတြက္ေဆာင္ပုဒ္က “ကမၻာႀကီးကို လိေမၼာ္ေရာင္ျခယ္ပါ - ကြ်န္ေတာ္၊ ကြ်န္မတို႔အသံကိုလည္းနားေထာင္ပါ” ျဖစ္ၿပီး ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ ‘လုပ္ငန္းခြင္ ကမၻာထဲမွ က်ား၊မအေျချပဳအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကိုအဆံုးသတ္ပါ’ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမသည္ ျမန္မာတိုင္းမ္(စ္)၏သတင္းေဆာင္းပါးအရ မိန္းကေလးႏွင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္ျခင္းမွကာကြယ္ရန္ အတူရပ္တည္ေနသည္ဟု ကတိက၀တ္ျပဳျခင္းကို ျပသရန္အတြက္ လိေမၼာ္ေရာင္မီးမ်ားအား ၁၆ရက္တာလံုး တပ္ဆင္ထားမည္ဟုသိရပါသည္။

ရန္ကုန္၊ မႏၱေလး၊ ေတာင္ႀကီး၊ ျမစ္ႀကီးနား၊ စစ္ေတြ၊ ဘားအံ စသည့္ေနရာအႏွံအျပားတြင္လည္း အနုပညာတင္ဆက္မႈမ်ား၊ တီဗီအစီအစဥ္မ်ားျပသျခင္း၊ လိေမၼာ္ေရာင္တီရွပ္ေ၀ျခင္း၊ Facebook/ snapchat ပရိုဖိုင္ဓာတ္ပံုမ်ားကို အထိမ္းအမွတ္ေဘာင္သြင္းျခင္း၊ ရုပ္ရွင္ပြဲေတာ္က်င္းပျခင္း၊ ပညာေပး အစီအစဥ္မ်ားျပဳလုပ္ျခင္းစသည္တို႔ကို က်င္းပေနသည္ကို ေတြ႕ရပါမည္။ ၁၆ရက္တာအထိမ္းအမွတ္ သီခ်င္းဆိုၿပိဳင္ပြဲပင္ရွိကာ ပထမဆုမွာ သိန္း ၅၀ ခန္႔ခ်ီးျမွင့္ပါသည္။

ေနျပည္ေတာ္တြင္က်င္းပသည့္ပြဲတြင္ ဌာနဆုိုင္ရာအႀကီးအကဲမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား၊ သံတမန္မ်ား၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။

သို႔ေသာ္ ၁၆ရက္တာအထိမ္းအမွတ္ပြဲသတင္းမ်ားအားဖတ္ၾကည့္လ်င္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ မိန္းကေလးငယ္ မ်ားအေပၚအၾကမ္းဖက္မႈအတြက္သာရည္ညႊန္းထားတာကိုေတြ႕ရၿပီး က်ား၊မအေျချပဳအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ႏွင့္ပတ္သက္၍ ကြ်န္မအေနႏွင့္ဘာတစ္ခုမွမေတြ႕ရပါ။ က်ား၊မ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ လိင္ေျပာင္းထားသူမ်ား (မ်ားေသာအားျဖင့္မိန္းမအျဖစ္ခံယူ) အေပၚ အျမဲတေစျပဳမူတတ္ေသာ အၾကမ္းဖက္က်ဴးလြန္မႈမ်ားအတြက္ မည္သူကအသိအမွတ္ျပဳခဲ့သနည္း? သို႔တည္းမဟုတ္ ‘လုပ္ငန္းကမၻာ’ထဲတြင္ အသက္ေမြး၀န္းေၾကာင္းတစ္ရပ္ျဖင့္ ရွင္သန္ေနက်ေသာ လိင္လုပ္သားမ်ားအေပၚ ရက္စက္စြာျပဳမူက်သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအတြက္ မည္သူက အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သနည္း? သို႔တည္းမဟုတ္ ‘ေယာက်္ားဆန္ျခင္း’ ဆိုသည့္ စံနႈန္းမွီဖို႔ရန္ စကားလံုးျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္ခႏၱာ၊ စီးပြားေရး၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ စသည္႔အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားခံစားရၿပီး ေစာင့္ ၾကည့္ထိန္းခ်ဳပ္ ခံေနရသူမ်ားအတြက္ မည္သူက ဘာေျပာခဲ့သနည္း?

ဟုတ္ပါသည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ိဳးစံုကိုက်ဴးလြန္ေနသူမ်ားသည္ အမ်ိဳးသားမ်ားသာ ျဖစ္တတ္ေလ့ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ အၿမဲမဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသားတိုင္းသည္က်ဴးလြန္သူ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသားအမ်ားအျပားသည္လည္း က်ား၊မအေျခခံအၾကမ္းဖက္မႈ (လိင္ပိုင္းဆိုရာ အၾကမ္းဖက္မႈ အပါအ၀င္) ကိုခံစားေနရပါသည္။ ယခုအခ်က္သည္ ျမန္မာျပည္အတြက္သာမက အျခားႏုိင္ငံမ်ားအတြက္ပါ အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ေျပာလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ကြ်န္မကို အမ်ိဳးသားမ်ားအၾကမ္းဖက္က်ဴးလြန္ျခင္းကို ေထာက္ခံသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ မွားယြင္းစြာ ျမင္ေကာင္းျမင္ႏိုင္ပါသည္။ က်ား၊မအေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈ အမ်ိဳးအစားအားလံုးကို ကြ်န္မကန္႔ကြက္ရႈံ႕ခ်ပါသည္။ ေယာက်္ားေလးမ်ားကို ‘ေပ်ာ့လြန္း’ သည္ဟုဆိုကာ ရိုက္ႏွက္ျခင္း၊ သိမ္ငယ္သြားေအာင္ေျပာျခင္းစသည္တို႔ အပါအ၀င္ လက္မခံႏုိင္ပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိအရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားထဲတြင္ပင္ ‘အမ်ိဳးသမီးအေရးကိစၥ’ ႏွင့္ ‘အျခားအေရးကိစၥ’ မ်ားၾကား ခြဲျခားျမင္ေနသည္ကို ကြ်န္မကိုယ္ေတြ႕ေတြ႕ျမင္ေနရပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးအေရးမလုပ္ေဆာင္သည့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္း အမ်ားစုသည္ က်ား၊မေရးရာအေၾကာင္းေျပာလ်င္ ၄င္းတို႔ႏွင့္ လံုး၀မဆိုင္သကဲ့သို႔ထင္က်သည္။ ၄င္းတို႔အေနႏွင့္ ရံပံုေငြေလွ်ာက္လႊာတင္သည့္အခ်ိန္ေလာက္တြင္သာ က်ား၊မေရးရာအေၾကာင္း ဆက္စပ္စဥ္းစားမိလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ထိုမ ွ်အတိုင္းအတာခန္႔သာရွိပါသည္။ တစ္ဖက္ရွိ အမ်ိဳးသမီး လႈပ္ရွားမႈကလည္း အမ်ိဳးသမီးေရးရာကိစၥမ်ားသည္ (အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈအပါအ၀င္) ျမန္မာျပည္တြင္းရွိ အျခားမတူေသာလူအမ်ိဳးမ်ိဳး၏ အေရးကိစၥႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိဟုျမင္ၾကသည္။

၁၆ရက္တာလႈပ္ရွားမႈကဲ့သို႔ေသာ အထိမ္းအမွတ္ပြဲမ်ားသည္ ႏွစ္ဖက္မွားယြင္းစြာစည္းျခားထားသည္ကို ပိုတြန္းအားေပးေနသကဲ့သို႔ျဖစ္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ မိန္းကေလးငယ္ မ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈသည္ အျခားလူမ်ိဳး၊ တိုင္ရင္းသား၊ ဘာသာ၀င္လူနည္းစုမ်ားမွ (လူနည္းစုအုပ္စုတြင္ လူနည္းစုထပ္ျဖစ္ေနေသာသူမ်ားအပါအ၀င္) အမ်ိဳးသမီး၊အမ်ိဳးသားမ်ား၊ (သို႔မဟုတ္) မသန္စြမ္းသူမ်ား (သို႔မဟုတ္) လိင္တူခ်စ္သူမ်ား၊ လိင္ေျပာင္းထားသူမ်ား (သို႔မဟုတ္) က်ား၊မအေျခခံသတ္မွတ္ခ်က္၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာသတ္မွတ္ခ်က္ေဘာင္အတြင္းမ၀င္သူမ်ား (ဥပမာ လိင္လုပ္သားမ်ား) စသည္တို႔အေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္မႈမရွိပဲ သီးျခားစီျဖစ္သည္ဟု ျပသလိုက္ျခင္းသာျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ထိုအၾကမ္းဖက္မႈအားလံုးသည္ ဆင္းရဲမႈႏွင့္အဓိက ဆက္စပ္ေနပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေရွ႕ေဆာင္အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား ထိုကဲ့သို႔ က်ား၊မ ခြဲျခားကာၾကည့္ျခင္း၊ ထို႔အျပင္ က်ား၊မ အေျချပဳအေရးကိစၥ ႏွင့္ အျခားအေရးကိစၥမ်ားကို ခြဲျခားထားျခင္းတို႔ကို ေက်ာ္ကာ အတူတူစကားေျပာရမည့္ အခ်ိန္က်ၿပီဟု မျမင္ဘူးလားဟူ၍ ေမးခြန္းထုတ္ခ်င္ပါသည္။

From November 25 to December 10, Yangon City Hall was illuminated at night by orange bulbs. It was one of a series of events organised across the country to mark 16 Days of Activism Against Gender-Based Violence (known as just 16 Days). This year’s campaign slogan was ‘Orange the World: #HearMeToo’. The 2018 campaign theme was ‘End Gender-Based Violence in the World of Work’.

The Hall stayed orange for the whole 16 days ‘to display commitment and solidarity to the cause of protecting girls and women from violence’ according to a report in the Myanmar Times.

Elsewhere there were stage shows and TV programs, orange t-shirts and balloons, special frames to add to your Facebook or Snapchat photos, a film festival and awareness raising campaign covering Yangon, Mandalay, Taunggyi, Myitkyina, Sittwe and Hpa’An. There was even a 16 Days singing competition with a first prize of K5 million (about US$3,000).

A ceremony at Nay Pyi Taw was attended by senior politicians, MPs, diplomats and CSOs representatives (Global New Light of Myanmar, 2018).

But having read the available reports of these events, I could not find one reference to gender-based violence as anything but violence against women and girls. Where was the acknowledgement that gender-based violence is routinely committed against trans people (many of whom identify as women)? Or that sex workers experience horrific levels of violence while trying to earn a living in ‘the world of work’? Or that masculinity is also heavily policed through verbal, economic, physical and sexual violence?

Yes, the perpetrators in all of these forms of violence are often male. But not always. And not every man is a perpetrator. Many are also victims of gender-based violence (including sexual violence). This is true both in Myanmar and around the world.

I know that in saying this I risk being accused of being ‘an apologist’ for men’s violence. This is not the case; I totally reject gender-based violence in all its forms; including when young boys are beaten or belittled because they are too ‘soft’.

But I have seen firsthand how in Myanmar civil society there is a divide between ‘women’s issues’ and ‘other issues’. Too many non-women’s rights CSOs think ‘gender’ is really nothing to do with them. They might make reference to ‘gender’ in funding applications but that’s as far as they go. On the other hand, the women’s movement often sees ‘women’s issues’ (including violence against women) as somehow separate from the issues that affect so many different types of people in Myanmar.

Events such as 16 Days reinforce these false boundaries by implying that violence against women and girls is somehow separate to the violence experienced by women and men who belong to racial, ethnic and religious minorities (including minorities within minorities), or who have disabilities, or who are gay, lesbian, transgender, or do not otherwise ‘fit’ into norms of gender and sexuality (like sex workers). All of this violence is, of course, interlinked with poverty.

Isn’t it time for Myanmar’s progressive civil society organisations to start talking across the man/woman, gender/other issues divide?

Ref: 1) www.mmtimes.com/news/city-hall-lit-organge.html 2) www.mmtimes.com/…/23813-csos-launch-16-days-of-activism-as-… 3) www.moi.gov.mm/moi:eng/?q=news/27/11/2018/id-15712

မွတ္ခ်က္ - က်ား၊မအေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈဆိုသည္မွာ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အမ်ိဳးသားမ်ားအၾကား လူမႈေရးအရ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ကြဲျပားေနျခင္းအေပၚ အေျခခံကာ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ဆႏၵႏွင့္ ဆန္႔က်င္ၿပီး ထိခိုက္နစ္နာေစရန္က်ဴးလြန္သည့္ အျပဳအမူမွန္သမ ွ်ကို ျခံဳငံုေဖာ္ျပေသာ အသံုးအႏႈန္းတစ္ခုျဖစ္သည္။