Has resistance faded for Myanmar's youth?
- Tamas Wells
- May 26
- 4 min read
အာဏာသိမ်းပြီး လေးနှစ်ကျော်ကြာပြီးနောက် မြန်မာလူငယ်များရဲ့ ခုခံတွန်းလှန်မှု မှေးမှိန်သွားပြီလား?
by Chit Sandi Kyaw
အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အခုဆို လေးနှစ်ကျော်ကြာလာတာနှင့်အမျှ မြန်မာလူငယ်တွေရဲ့ခုခံမှုတွေ မှေးမှိန်သွားပြီလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ကျွန်မ မကြာခဏကြားနေရပါတယ်။
မြန်မာလူငယ်တွေထဲက တချို့ကို အကြံပေးသူအနေနဲ့ ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ကျွန်မအတွေ့အကြုံတွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ဦးအနေနဲ့ ကျွန်မရဲ့ ကိုယ်ပိုင်သုံးသပ်ချက်တွေက
မြန်မာလူငယ်တွေရဲ့ ခုခံမှုမှေးမှိန်သွားတာ မဟုတ်ပါဘူးဆိုတဲ့ အဖြေကို ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီနေ့မြန်မာလူငယ်တွေရဲ့ ခုခံမှုပုံစံဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တုန်းက ကမ္ဘာကမြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ပုံစံနဲ့တော့ အများကြီးကွာခြားပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တုန်းက လူငယ်တွေဟာ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ကြွေးကြော်သံတွေ၊ သံပုံးတီးသံတွေ၊ သီချင်းတွေနဲ့ လမ်းတွေပေါ်ထွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ခုခံမှုဟာ တီထွင်ဆန်းသစ်ရုံသာမက လူထုတရပ်လုံးကိုပါ ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်တပ်ကတော့ အဲဒီခုခံမှုကို လူမဆန်တဲ့ ဖိနှိပ်ဖမ်းဆီးမှုတွေ၊စောင့်ကြည့်မှုတွေနဲ့ ရက်ရက်စက်စက် လူမြင်ကွင်းမှာမရှိအောင် တွန်းပို့ခဲ့ပါတယ်။
စစ်တပ်နဲ့အပေါင်းအပါတွေဟာ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဖိနှိပ်ရုံတင်မကပါဘူး။ မြို့ပြလူမှုဘဝဖြစ်ပေါ်လာစေတဲ့ (ဥပမာလူငယ်တွေ တိုးတက်ဖို့၊ လွတ်လွတ်လပ်လပ် သူတို့အမြင်တွေ ပြောနိုင်ဖို့ လုံခြုံတဲ့ နေရာတွေ လိုမျိုး) အခြေအနေတွေကိုပါ ဖျက်ဆီးခဲ့ပါတယ်။ လွတ်လွတ်လပ်လပ်ပြောဆိုခွင့်၊ စုဝေးခွင့်၊ စုစည်းခွင့်နဲ့ ဆန္ဒပြခွင့်ဆိုတဲ့အခွင့်အရေးတွေဟာမြန်မာနိုင်ငံမှာလုံးဝပိတ်ပင်ခံထားရပါတယ်။
စစ်တပ်ဟာဆန္ဒပြပွဲတွေကို ရာဇဝတ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့ပါတယ်။
လူငယ်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ ထင်မြင်ယူဆချက်တွေကို ထုတ်ဖော်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် မေးခွန်းတွေမေးဖို့ လုံခြုံတဲ့နေရာတွေ မရှိတော့ပါဘူး။ တစ်ခါတလေ လူငယ်တွေဟာ လူမှုကွန်ရက် မှာ တက်တက်ကြွကြွပါဝင်ရေးသားနေရုံနဲ့တင် သံသယဝင်စရာဖြစ်လာပြီး ဖမ်းဆီးခံရဖို့အကြောင်းပြချက်ဖြစ်လာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာ စတင်အာဏာသက်ရောက်တဲ့ စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူငယ်ဖြစ်ရုံနဲ့တင် အန္တရာယ်ရှိလာပါတယ်။ လူငယ်အများအပြားဟာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပညာသင်ကြားခွင့်၊ အလုပ်လုပ်ခွင့် ဒါမှမဟုတ် သွားလာခွင့်မရှိကြပါဘူး။
တိုင်းပြည်အတွင်းမှာ စစ်မှုထမ်းဖို့ နဲ့ လူငယ်လုပ်သားအင်အားကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ စစ်အုပ်စုရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေအောက်မှာ လူငယ်တချို့ဟာ သူတို့ရဲ့နိုင်ငံကူးလက်မှတ်တွေကို သက်တမ်းတိုးလို့မရသလို၊ ကျောင်းထောက်ခံစာတွေထုတ်ယူလို့မရသလို၊ သူတို့ရဲ့ အတိတ်ကကျောင်းတွေ တက္ကသိုလ်တွေမှာလေ့လာခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းတွေကို သက်ဆိုင်ရာဌာနတွေကနေတောင်းယူသက်သေပြလို့မလွယ်ကူပါဘူး။ တချို့လူငယ်တွေကျတော့ နေရပ်စွန့်ခွာရတာတွေ၊ ကျောင်းတွေပိတ်ထားရတာတွေ၊ ဒါမှမဟုတ် စစ်တပ်အုပ်ချုပ်မှုအောက်ကရုံးတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ရမှာကို ကြောက်ရွံ့တာတွေကြောင့် တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းတွေ လုံးဝမရခဲ့ကြပါဘူး။ ဒီလို “ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေ” ဟာ တိတ်တဆိတ်ပဲ လူငယ်တွေရဲ့တိုင်းပြည်ပြင်ပထွက်ခွါအလုပ်လုပ်ကိုင်ဖို့၊ ပညာသင်ဖို့ အပါအဝင် အနာဂတ်မျှော်လင့်ချက်တံခါးတွေကို ပိတ်လိုက်သလိုပါပဲ။
ဒါပေမဲ့ ဒီလိုကန့်သတ်ခံထားရတဲ့ အခြေအနေတွေမှာတောင် ခုခံမှုတွေရှိနေပါသေးတယ်။ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ်လုပ်ဆောင်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ နေ့စဉ်လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေမှာ ခုခံနေကြတာပါ။ သူတို့လုပ်နေတာတွေကိုတော့ “ခုခံမှု” လို့ အများစုက မခေါ်ကြပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဒါဟာ နေ့စဉ်ဘဝရဲ့ လှုပ်ရှားမှုတိုင်းမှာ ရှိနေပါတယ်။ တချို့ကသူတွေဟာ တခြားသူတွေကို စစ်တပ်ရဲ့ စည်းကမ်းချက် တားဆီးချက် အသစ်တွေအောက်ကနေ နိုင်ငံရပ်ခြားကိုပြောင်းရွှေ့သွားလာရမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို နားလည်အောင်လုပ်နေကြပါတယ်။ တချို့သူတွေကျတော့ သူတို့ရဲ့နာမည်တွေကို ဖုံးကွယ်ထားပြီး အွန်လိုင်းနေရာတွေမှာ စစ်တပ်ရဲ့ဝါဒဖြန့်ချိမှုတွေကို စိန်ခေါ်နေကြပါတယ်။ တချို့ကတော့ စစ်အုပ်စုကိုအားပေးတဲ့ ပွဲလမ်းသဘင်တွေကို ရှောင်ရှားကြပါတယ်။ တချို့ကတော့ စစ်တပ်ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်တွေက ပစ္စည်းတွေကို မဝယ်ယူကြပါဘူး။ ဒါတွေဟာ သာမန်ဆုံးဖြတ်ချက်တွေလို ထင်ရကောင်းထင်ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စောင့်ကြည့်ခံနေရတဲ့ ကြောက်ရွံ့နေရတဲ့ အခြေအနေတွေမှာတော့ ဒါတွေဟာ တိတ်တဆိတ်တွန်းလှန်ငြင်းဆန်မှုတွေပါပဲ။
ဒီနေရာမှာကျွန်မ အလေးအနက်ပြောချင်တာကတော့ ကျွန်မတို့ဟာ လူငယ်တွေရဲ့ ခုခံမှုကို ပိုပြီး ဂရုတစိုက် နားထောင်ပြီး စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ လူငယ်တွေရဲ့ ခုခံအားကို လိုအပ်တာထက် ပိုပြီး ပုံဖော် ပြီးတော့ စစ်အာဏာရှင်ကို တော်လှန်နေတဲ့ တာဝန်တွေကို သူတို့ပဲ ထမ်းရမယ်ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးလက်တွေ့မကျတဲ့အထိ မျှော်မှန်းတာ တာမျိုး မဖြစ်အောင် သတိထားရပါမယ်။ မြန်မာလူငယ်တွေဟာ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတွေ၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုတွေနဲ့ အခက်အခဲတွေကြားထဲက ဘယ်လို ခုခံနေကြသလဲဆိုတာကို ကျွန်မ တို့ အာရုံစိုက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ အိမ်ကနေ အလုပ်သွားတာ လိုမျိုး ရိုးရှင်းတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေတောင် အန္တရာယ်ရှိနိုင်တဲ့ တိုင်းပြည်မှာ ရှင်သန်ဖို့ ကြိုးစားနေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာလူငယ်တွေရဲ့ ဒီနေ့ခေတ် ခုခံမှုဟာ လွတ်လပ်စွာ ခုခံပိုင်ခွင့်အောက်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာတာမဟုတ်ဘဲ လူမဆန်တဲ့ အာဏာရှင်တွေရဲ့ ဖိနှိပ်မှုအောက်မှာ မလွှဲမရှောင်သာ ဖြစ်ပေါ်လာတာကို ကမ္ဘာက နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ဘဝတွေဟာ ပုံမှန်အနေအထားကို ပြန်ရောက်သွားတာမဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ဟာ အခြေအနေတွေနဲ့ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် နေထိုင်ကြရတာဟာ ရုန်းကန်မှုတွေ၊ မတရားမှုတွေနဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေ မရှိတော့တာမဟုတ်ပါဘူး။
မြန်မာ့အရေး ကို ကမ္ဘာ့အာရုံစိုက်မှု လျော့နည်းသွားတဲ့အခါ ပိုပြီး အရေးတကြီး မေးရမယ့်မေးခွန်းကတော့ မြန်မာလူငယ်တွေ ခုခံနေကြသေးလားဆိုတာမဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာကြီးက သူတို့ကို ဆက်လက်အာရုံစိုက်နေသေးလားဆိုတာပါပဲ။
Four Years After the Coup, Has Resistance Faded for Myanmar’s Youth?
It is a question I hear often: Has resistance faded now that four years have passed since the coup? My experiences working with some Myanmar youths as a mentor and my self-reflections as a Myanmar scholar led me to this answer that the resistance of Myanmar youth has not faded. The form of resistance of Myanmar's youth today is very different from what the world saw in 2021. In 2021, young people led the protests and took to the streets with slogans, the sound of striking pots, and songs. Their resistance was visible and collective. However, the military brutally pushed that resistance out of sight with inhumane suppression, arrests, and surveillance.
The military and its controlled forces did not just suppress protests. They destroyed the conditions that make civic life possible such as safe spaces for young people to thrive and freely express their opinions. People are losing their rights to freedom of speech, assembly, association, and protest in Myanmar. The military has criminalised protests and targeted civil society organisations. Young people no longer have safe spaces to express their opinions or ask questions. Sometimes, just being active on social media is enough to arouse suspicion and become a reason for arrest.
Furthermore, the enforcement of the conscription law in 2024 has made simply being young a risk. Many youths are unable to study, work, or move freely. Some people cannot renew their passports, retrieve transcripts, or prove their past studies under the junta's restrictions that aim to contain the youth workforce inside the country. Others never received formal documents due to displacement, school closures, or fear of contact with junta-run offices. These "missing documents" quietly close the door on plans, including opportunities to leave the country.
However, resistance still exists even under these restrictive conditions. It is not grand actions, but in everyday activities. Most people don't call what they're doing "resistance" although it exists in every movement of daily life. Some are trying to understand the processes of migrating abroad under the military's new regulations and restrictions. Some are challenging the military's propaganda in the military's while concealing their identities. Some avoid events that support the military. Some do not buy products from military-owned brands. These may seem like ordinary decisions. But in a situation of being under surveillance and living in fear, these are quiet acts of resistance.
I want to emphasise here that we need to listen to and observe young people’s resistance more carefully. At the same time, we must be careful not to romanticise it to the point of being unrealistic like exaggerating young people's resistance and making them bear the sole responsibility of the resistance movement against the military junta. We need to pay attention to how Myanmar's young people are continuing to resist amid oppression, exhaustion, and hardship. They are trying to survive in a country where simple actions like going from home to work can be dangerous. Therefore, the world needs to understand that Myanmar's resistance of Myanmar's youth today is not happening under the right to resist freely, but inevitably under the inhumane oppression of dictators. Their lives have not returned to normal. They have adjusted to the situation. But that adjustment is not the absence of struggle, injustice, and the military's oppression.
As the world's attention decreases, the more urgent question is not whether Myanmar's youth are still resisting, but whether the world is still paying attention to them.
Chit Sandi Kyaw is a Masters of Development Studies student at the University of Melbourne and intern with the Myanmar Research Network.
Comments